Bugün İran’da devam eden protestoların ardından hapis tehdidiyle karşı karşıya olan pek çok kişi ülkesinden kaçtı. NPR gazetesinden Peter Kenyon, İstanbul’a gelen üç İranlıyla bir araya geldi. Kenyon Türkiye’ye gelen İranlılarla röportajını yazdı.
İşte o yazdı:
PETER KENYON, BYLINE: Foto muhabiri Vahid Mirzaei ile İstanbul’da bir apartman dairesinde tanıştım. 32 yaşındaki, başını belaya sokan şeyin İran cumhurbaşkanı İbrahim Raisi’nin çektiği bir fotoğraf olduğunu söylüyor. Bu, 2022’deki sel felaketlerinin Tahran eyaletindeki toplulukları harap etmesinden sonraydı. Ve Mirzaei, Raisi’nin yolda olduğunu duyduğunda yerde hasarı belgeliyordu. Daha önce başkanların fotoğraflarını çekmişti ama Raisi’de farklı bir şeyler olduğunu söylüyor. Ona göre her zaman kararsız, biraz kaybolmuş gibi görünüyordu. Raisi’nin korumalarının onu fiziksel olarak oraya buraya hareket ettirdiğini gördüğünde bu izlenim daha da güçlendi.
VAHID MIRZAEI: (Tercüman aracılığıyla) Etrafının beş veya altı korumayla çevrili olduğunu ve birkaç elin onun üzerinde olduğunu gördüm. Ülkenin cumhurbaşkanını bir oraya bir buraya yönlendiriyor, onu kukla gibi hareket ettiriyorlardı.
MAHSA AMİNİ’NİN BABASIYLA RÖPORTAJ YAPTI TUTUKLANDI
KENYON: Mirzaei’nin o sahneye ait fotoğrafı yayınlandıktan sonra, cumhurbaşkanının ofisinin onu fotoğrafı silmemesi konusunda uyardığını, aksi takdirde ağır sonuçlarla karşılaşacağını söyledi. Mirzaei, İslami başörtüsü takmadığı için gözaltına alındıktan sonra polis nezaretinde hayatını kaybeden Mahsa Amini’nin ölümünden sonra aynı durumun tekrar yaşandığını söylüyor. Mirzaei, Amini’nin babasıyla röportaj yaptıktan sonra tutuklanan gazeteci Nazila Maroufian’ın da katıldığı kitap imzalama etkinliğinde fotoğraf çekiyordu. Mirzaei, bundan sonra kendisine yasaklı kişilerin fotoğraflarını çekmesine izin verilmediğini söyleyen aynı uyarıları aldığını söylüyor.
Mirzaei, bundan sonra ölüm tehditleri almaya başladığını ve ayrılmaya karar verdiği. 37 yaşındaki Shadi Asadpoor için detaylar farklıydı ama sonuç aynıydı. Tiyatro yönetmeni, oyun yazarı ve öğretmendir. Protestoların başladığı sıralarda drama öğrencilerini sahneye çıkarmaya hazırlanıyordu ancak tiyatronun ve kariyerinin çok geçmeden kapandığını söyledi.
SHADI ASADPOOR: (Tercüman aracılığıyla) Aniden tiyatroyu bırakmak zorunda kaldım; hayatta aradığım tek şeyi bulduğum bir tutkuydu ve bu beni depresyona soktu. Sanki bu hayatta başka hiçbir şeyim kalmamış gibi hissettim; neredeyse zorunlu emeklilik gibi yapacak hiçbir şeyim yoktu. Beni zor, karanlık günlerin beklediği açıktı.
PROTESTO NEDENİYLE İNTERNET KESİLİNCE ÇALIŞMAYA TÜRKİYE’DE DEVAM ETTİM
KENYON: Baskılar, hükümet karşıtı protestolara katılmayan İranlıları da etkisi altına aldı. Otuz iki yaşındaki Masha, hâlâ İran’da bulunan aile üyelerinin güvenliğinden endişe duyduğu için soyadının kullanılmamasını istedi. Masha hiçbir protestoya katılmadığını ancak hükümetin yine de internet erişimini keserek onu ülke dışına çıkardı.
MASHA: İşimin çoğu çevrimiçiydi ve internet üzerinden para kazanıyordum. Yani bu protesto gerçekleştiğinde, tüm internet kesintisi kelimenin tam anlamıyla onu kesiyor. Ve işimi mi kaybedeceğime yoksa ülkeden mi taşınacağıma karar vermek zorundaydım.
KENYON: Masha Türkiye’de kalıp kalamayacağından emin olmadığını ancak mevcut şartlarda İran’da bir gelecek görmediğini söylüyor. Foto muhabiri Vahid Mirzaei, İran ile ABD arasında gördüğü farkı açıklamaya çalıştığı yollardan birinin, George Floyd’un 2020’de Minneapolis’te polis tarafından öldürülmesi üzerine düşündüm. Böyle bir davanın İran’da olabileceğini hayal bile edemedim.
MIRZAEI: (Tercüman aracılığıyla) Size bir örnek vereceğim ve bu George Floyd’un yıkıcı cinayeti. Polis memuru tutuklanıp hapse atılıyor ve videoyu çeken kişi cesaret ödülü alıyor. İran’da ise durum tam tersi. Gerçekleri belgeleyen hapse giriyor, suç işleyip bir insanı öldürene ise madalya veriliyor.
patronlardunyasi.com
