Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, 2020’de tek kullanımlık içecek ambalajlarının dönüştürülerek ekonomiye kazandırılması için Depozito Yönetim Sistemini hayata geçirdi.
Bu kapsamda 2022’de, Ankara’nın Kızılcahamam ilçesi pilot bölge seçildi. İlçenin 6 farklı noktasına depozito iade makineleri yerleştirildi.
Yazılımı yerli mühendisler tarafından yapılan makineye, ambalajlı atıkların barkodu okutuluyor. Sistem atığı, cam şişe, pet ve alüminyum ambalajlı ürün olarak kategorilere ayırıyor ve ilgili atık haznesine atıyor.
Ambalajlı ürünler, makineye atıldıktan sonra karşılığında şişe başına ücret alınıyor ve bu ücret belirli marketlerde kullanılıyor.
“DOĞAYI KORUYUP YANGINLARI ENGELLİYORUZ”
Yoğun ilgi gösterilen sistem sayesinde sokak ve caddelerde, cam şişe, pet ve alüminyum ambalaj atıkları gözle görünür düzeyde azaldı. Topladıkları atıkları makinelere atanlar ek gelir elde ederken ilçe esnafının da ekonomisi canlandı.
Kızılcahamam’da yaşayan Ali Güneysu, bir haftada 40 ambalaj atığı topladığını söyledi.
Atıklarının bedeli olarak makineden fiş aldığını ve o fişle marketlerde harcama yaptığını anlatan Güneysu, “Topladığım atığın miktarına göre para kazanıyorum. Bu parayla bahçemdeki kedilere mama alıyorum. Sırf onlar için yapıyorum. Yoksa amacım bununla çay, şeker almak değil, sırf mama.” dedi.
Güneysu, “Böylelikle doğayı koruyup yangınları engelliyoruz. Şişe kırıkları doğada kırılacağına burada toplansın. Herkes bu atıkları toplasa memleketimize katkı olur.” diye konuştu.
İlçede yaşayan Öznur Aksoy da çocuklarının içtiği su şişelerini ve bir restorandan çalışan eşinin getirdiği şişeleri düzenli olarak biriktirip iade makinesini attığını söyledi.
Makinelerin çok yarar sağladığını anlatan Aksoy, “Buradan aldığımız fişleri önce telefona yüklüyoruz. Belediyeden aldığımız fişi küçük esnafın kazanması amacıyla marketlerde harcıyoruz. Marketten deterjan, pirinç, çay ve mutfak ihtiyaçlarımı alıyorum. 1 ayda 500 lira fiş alıyorum. Eşim restorandaki şişeleri biriktiriyor, burada değerlendiriyoruz. Aynı zamanda da doğayı koruyoruz.” ifadelerini kullandı.
Artık Kızılcahamam’da yerde atık şişelerin bulunmadığını ve insanların çok duyarlı olduğunu dile getiren Aksoy, “Bildiğim kadarıyla Türkiye genelinde şu an sadece Kızılcahamam’da var. Keşke diğer yerlerde de bu makineler olsa.” dedi.
“SOKAKLARDAKİ PET ŞİŞE SAYISI MİNİMUM SEVİYEYE İNDİ”
Kızılcahamam Belediyesi Sıfır Atık Bahçesi görevlisi Emre Karadaş ise ilçenin çeşitli bölgelerindeki iade makinelerine vatandaşların yoğun ilgi gösterdiğini vurguladı.
Toplanan atıkların, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının lisanslı geri dönüşüm firmasına gönderildiğini ve ekonomiye geri kazandırıldığını ifade eden Karadaş, şunları kaydetti:
“Sokaklardaki pet şişe sayısı minimum seviyeye indi. İlçemizde büyük bir bilinçlendirme çalışması yapıldı ve bunun faydasını doğada şu an görüyoruz. Yoldan geçerken birinin içtiği su şişesini makineye attığını görüyoruz çünkü bu Kızılcahamam’da bir gelenek oldu. Kızılcahamamlılar sıfır atık konusunda bu bilinci gerçekten yakaladılar ve sonuna kadar destekliyorlar.”
Karadaş, projenin ülke geneline yayılmasının önemine de değindi.
BİRÇOK NOKTAYA DEPOZİTO İADE MAKİNELERİ YERLEŞTİRİLECEK
Öte yandan, Türkiye’de 0,1-3,0 litre arasında yılda yaklaşık 20 milyar cam, pet ve alüminyumdan yapılan ambalajlı içecek üretiliyor.
Bunların çevre kirliliğine yol açmaması amacıyla hayata geçirilen Depozito Yönetim Sistemi, 2025’te Türkiye genelinde devreye girecek.
Başta satış noktaları olmak üzere birçok noktaya depozito iade makineleri yerleştirilecek.
Ambalajlı ürünleri makineye attıktan sonra karşılığında şişe başına 25 kuruş alınacak. 25 kuruş, yazılımı Bakanlık tarafından yapılan e-cüzdan hesabına yatırılacak.
Vatandaş ürünün fiyatı dışında ödenen bedeli geri alabilmek için sistemin belirlediği market veya diğer toplama noktalarına yönlendirilecek, depozito bedelini geri alabilmek için atığı iade edecek.
